De geschiedenis van Eau de Cologne

Wie introduceerde eau de cologne als geur?

Hierover zijn de meningen nogal verdeeld.

Het Nederlands Centrum voor Volkscultuur schrijft:

Keulen kent van oudsher een traditie van geurenproductie. Een mogelijke kandidaat voor de introductie van het 'Keulse water' is Giovanni Paolo Femini, een Italiaanse koopman uit de buurt van Milaan, die zich in 1690 in Keulen vestigde. Femini ontwikkelde waarschijnlijk de grondvorm van het geurproduct dat nog altijd bekend en populair is onder de naam eau de cologne.

Femini was in zijn tijd flink in de weer met het mengen van stoffen. Zo vervaardigde hij al in 1675 een geneeskrachtig (bedoeld) mengsel. Dit aqua spirituosa was vermoedelijk een oplossing in alcohol en gedistilleerd water met sinaasappel, appel, oranjeappel, bergamot, citroen, lavendel, rozemarijn, tijm en oranjebloesemolie. Zijn bevindingen gebruikte Femini voor de formule van het Keulse water.

Na zijn overlijden in 1733 gaf Femini zijn geheimen door aan zijn neven. Vooral Johann Anton Farina ging zich volledig concentreren op de productie van Kölnisches Riech- und Heilwasser. Farina verplaatste in 1740 zijn activiteiten van Keulen naar Parijs. Vanaf 1766 wordt de productie daar overgenomen door Roger en Gallet. Het Keulse water staat voortaan bekend onder de benaming eau de cologne.

Ook onder de naam eau de cologne staat het Echt Kölnisch Wasser 4711 bekend. Dit water werd ontwikkeld door een anonieme monnik, die er een geneeskrachtige werking aan toeschreef.

Wikipedia schrijft:

De geschiedenis van Eau de Cologne

Eau de cologne is Frans voor water uit Keulen. Het is een geurige vloeistof die wordt gebruikt om lekker te ruiken.

Op 13 juli 1709 richtte Johann Maria Farina (1685-1766) in Keulen zijn bedrijf Farina gegenüber op, de nu wereldwijd oudste parfumfabriek. Hij noemde zijn onovertroffen elixer ter ere van zijn nieuwe woonplaats "eau de cologne", of Duits "Kölnisch Wasser". Daarmee maakte hij Keulen als "stad der geuren" wereldberoemd.

Als eerbetoon aan Johann Maria Farina plaatst de stad Keulen in 1995 een monument aan de raadstoren van het raadhuis

Farina zelf omschreef zijn parfum als volgt: "Mijn parfum is als de geur op een ochtend in het voorjaar na de regen, een mengsel van sinaasappel, pompelmoes, citroen, bergamot, limoen en de bloemen en kruiden in mijn geboorteland Italië".

"Keuls water" werd oorspronkelijk verkocht als een wondermiddeltje ("aqua mirabilis") tegen allerhande kwalen en ziekten. De Franse bezettingstroepen zonden het aan hun familie in Frankrijk en noemden het "eau de cologne". In 1810 vaardigde Napoleon Bonaparte een decreet uit dat eiste dat de geheime recepten van geneesmiddelen werden bekendgemaakt. Om dit te omzeilen werd het product toen als "reukwater" voorgesteld. Het recept van "4711 Echt Kölnisch Wasser" is nog steeds een streng bewaard geheim; enkel de hoofdbestanddelen zijn bekend (etherische olie van bepaalde citrusvruchten, en een weinig van lavendel en rozemarijn, in 85% alcohol).

Het was in Duitsland een helemaal nieuwe, verse geur, nadat er voormaals vooral zware geuren als muskus bekend waren. Maar het was ook heel duur, en zo kon vooral de adel zich de eau de cologne veroorloven. Napoleon Bonaparte, koningin Victoria van Engeland en bijna alle Europese heersers en vorstenhuizen behoorden tot Farina's klanten, wat blijkt uit meer dan vijftig officiële hofleveranciertitels.

De bijna 300 jaar oude traditie van het parfum eau de cologne wordt door zijn nakomelingen in de achtste generatie voortgezet. Bovendien geeft het Duftmuseum in Keulen een levende indruk van de geschiedenis van het huis. Het merkteken, de Rode Tulp, staat garant voor de echtheid en de kwaliteit van de Eau de Farina Gegenüber sinds 1709.

In de 19de eeuw zijn er meerdere bedrijven voor eau de cologne ontstaan. Het bekendste is er vermoedelijk dat van Ferdinand Mülhens op het huisnummer 4711, dat later de merknaam is geworden. Zijn Kölnisch Wasser was goedkoper, zodat zich nu bijna iedereen parfum kon veroorloven. In Nederland werd parfum in die tijd nauwelijks gebruikt, maar wegens het medicinale karakter van eau de cologne werd dit wel gebruikt bij flauwvallen, hoofdpijn en de behandeling van kleine wondjes.

Eau de cologne de Farina wordt nog steeds alleen als parfum gebruikt. Kölnisch Wasser 4711 is ook populair op een doekje, zoals dat bijvoorbeeld in vliegtuigen wordt uitgedeeld. Bovendien wordt het begrip "eau de cologne" tegenwoordig ook algemeen gebruikt voor een licht parfum.

Eau de cologne wordt geschreven als drie losse woorden en zonder hoofdletters. In samenstellingen, zoals eau-de-cologneflesje, wordt het echter met twee streepjes gespeld.

Johann Maria Farina 1685-1766

Johann Maria Farina is geboren op 8 december 1685 in Santa Maria Maggiore in Verbania, Italië. Hij is bekend als parfumeur en de uitvinder van de oudste Eau de Cologne, die ook vandaag nog wordt geproduceerd.

Farina werd in 1714 compagnon van zijn broer in het bedrijf "Farina gegenüber" sinds 1709 in Keulen. Hij noemde zijn parfum in verering voor zijn nieuwe woonplaats "Eau de Cologne" (water van Keulen). Omdat deze lichte, verse geur verfrissing bracht en een sterk contrast voorstelde tegen de zware en zoete geuren, die toen bekend waren, maakte Farina in de 18de en 19de eeuw Keulen wereldberoemd als stad van geur en parfum. Daarvoor eerde hem de stad met een figuur aan de toren van het stadhuis.

Vandaag is Eau de Cologne wereldwijd het begrip voor een licht geurwater, heel bekend bijvoorbeeld het merk 4711.

Johann Maria Farina is op 25 november 1766 in Keulen overleden en ter aarde besteld op de stadse begraafplaats Melaten.

Grafsteen op het Melaten-Friedhof in Köln

De bijna 300 jarige Geurgeschiedenis van Eau de Cologne wordt door de nakomelingen van de grondleggers in de 8e generatie voortgezet. Het zegel, de Rode Tulp, staat garant voor de echtheid en de kwaliteit van het Huis 'Farina Gegenüber' sinds 1709

Productbeschrijving: Bijna drie eeuwen, heeft dit befaamde Franse huis producten van onvergelijkelijke kwaliteit en geur gecreëerd. Het authentieke Jean Marie Farina Extra-Vielle Reukwater is een doordringende mengeling van citrus, oranjekleurige en rustieke noten. Geur familie: Citrus. Geur noten: citroen, bergamot, rozemarijn, oranjebloesem, kruidnagel

Farina gegenüber

Farina gegenüber is de verkorte naam voor de oudste Eau de Cologne-fabriek “Johann Maria Farina gegenüber (tegenover) Jülichsplein GmbH”, die in 1709 in Keulen is opgericht door de Italiaanse parfumeur Johann Maria Farina.

Het merkteken van het bedrijf is een rode tulp als symbool voor hoogste luxe en pure geurigheid.

Farina vestigde zich aan het begin van de 18de eeuw in Keulen, een bloeiende metropool van handel. Daar creëerde hij een parfum, dat hem deed denken aan "een Italiaanse lenteochtend, aan bergamot en oranjebloemen na de regen" en noemde het in verering voor zijn nieuwe woonplaats "Eau de Cologne" (water van Keulen).

Omdat er tot zover vooral zware en zoete geuren als muskus waren bekend, was de Eau de Cologne de Farina toen iets helemaal nieuws en binnenkort heel populair. Maat het was ook heel duur, zodat vooral de adel en prominenten bij Farinas klanten hoorden. Die dan echter wereldwijd, en zo was Keulen toen straks beroemd als parfumstad.

Tot in de Tweede Wereldoorlog bevond zich het gehele bedrijf Farina gegenüber op het originele plek adres Obermarspforten 21, tegenover het Jülichplein en het historische stadhuis. Sinds na de oorlog bestaat er nog een winkel en toont het Duftmuseum de ontwikkeling en geschiedenis van parfum, Eau de Cologne en het familiebedrijf. De fabriek is verplaatst naar buiten de stad.

De bedrijfsnaam werd voor lange tijd ook in het Frans gebruikt: “Jean Marie Farina vis á vis la place Juliers depuis 1709”. De nu oudste parfumfabriek van de wereld wordt door de nakomelingen van de grondlegger in de achtste generatie voortgezet.

Duftmuseum

Het Duftmuseum (geurmuseum) is een museum in Keulen, in het originele pand van het bedrijf Farina gegenüber, aan de overkant van het stadhuisplein.

Bezoekers van het museum Farina worden ontvangen met een proef van Farinas Eau de Cologne, dat met zijn topnoot van bergamot en pompelmoes heel iets anders is dan wat men bij de naam Kölnisch Wasser gewoonlijk verwacht. Na deze entree wordt de gast op de galerij geleid, boven de winkel. Een aantal rococostoelen, een gobelin en schilderijen van de voorvaders scheppen een sfeer van geschiedenis en traditie.

De kelder van het museum geeft een overzicht over de werkwijze en productievoorwaarden van de parfumeur Farina in de 18de eeuw. Maar niet alleen de geschiedenis van het familiebedrijf Farina is hier belangrijk, ook krijgt de bezoeker een algemene indruk in de processen van essentiewinning, distillatie van alcohol, compositie en vervaardiging van parfum.

Er worden ook economische bijzonderheden uit die tijd en rond het bedrijf Farina uitgelegd, zoals waarom het begrip Kölnisch Wasser vandaag vaak doet denken aan het merk 4711.

4711 (merknaam)

4711 is een merknaam van de beroemde Eau de Cologne (Frans voor 'Water van Keulen') van de firma Mühlens GmbH & Co. uit Keulen, sedert 1997 onderdeel van Cosmopolitan Cosmetics GmbH.

De naam 4711 refereert naar het huisnummer van het pand aan de Glockengasse in Keulen, waar het product vanaf circa 1794 werd geproduceerd door de familie Mühlens. Toen de Franse troepen het Rijnland bezetten, had de Franse bevelhebber, generaal Daurier, in 1796 bevolen om alle huizen in Keulen oplopend te nummeren, teneinde een einde te maken aan de verwarrende nummering in de kleine steegjes van Keulen en zo de inkwartiering van zijn troepen te vergemakkelijken.

Derde versie van het adresboek van Keulen uit 1797, pagina 179, met bovenaan huisnummer 4711

In 1803 kocht de speculant Wilhelm Mülhens de naam- en bedrijfsrechten van een zekere Franz Maria Farina uit Italië. Omdat hij wist, dat op het gebied van Eau de Cologne het merk Farina gegenüber het bekendste was, verkocht hij het naamrecht Farina door aan ongeveer 20 vervaardigers van Eau de Cologne en produceerde ook zelf.

In 1835 werden deze transacties gerechtelijk als ongeldig verklaard, daarop zocht de zoon van W. Mülhens opnieuw een naamgever uit Italië. In 1881 moest de kleinzoon Ferdinand Mülhens volgens het gerecht de bedrijfsnaam “Franz Maria Farina” voorgoed opgeven. Hij koos dus zijn toenmalig huisnummer 4711 als merknaam en noemde zijn bedrijf "Eau de Cologne & Parfümerie Fabrik Glockengasse 4711 gegenüber der Pferdepost, von Ferdinand Mühlens". De Franse nummering was overigens in 1811 al weer afgeschaft.

In 1990 veranderde de naam naar "Mülhens GmbH & Co. KG", in 1994 werd het bedrijf overgenomen door de Wella AG Darmstadt. Sinds 1997 voerde de Wella AG hun cosmeticazaken uit onder het dak van Cosmopolitan Cosmetics GmbH, waarbij dan ook de Mülhens GmbH & Co. KG hoorde.

In 2003 werd de Wella AG overgenomen door de Amerikaanse wasmiddel- en cosmeticafabricant Procter & Gamble. Het vrij regionale merk 4711 past echter niet volledig bij het concept van de internationaal georienteerde concern Procter & Gamble, zodat het tegenwoordig weer te koop staat.

Wat voor geur is eau de Hollande?

Eau de Hollande was de benaming die men in de negentiende eeuw in het buitenland gaf aan een product dat werd geproduceerd door de fabriek van de Nederlandse geurenmengers Jacobus Cornelis Boldoot, zijn neef Jacobus Cornelis Boldoot jr. en diens zoon Johannes Jacobus.

Johannes Jacobus Boldoot verwierf in 1875 voor de nodige marken een oude reukwaterfabriek in Keulen. Hiermee kreeg de firma Boldoot ook het recht om de naam eau de cologne te gebruiken. De Nederlandse versie wordt ook wel eau de Hollande genoemd en kan de concurrentie met de beroemde bestaande Keulse waters vrij goed aan.

Nadat Johannes Jacobus in 1898 van een paard viel en overleed, werd de firma omgezet in een naamloze vennootschap. In 1899 ontstaat zo de Eau de Colognefabriek, voorheen J.C. Boldoot. Boldoot doet tegenwoordig niet meer in reukwaters. Wel worden er onder meer tandpasta, deodorant en cosmetica gemaakt.

Waar vind je in de negentiende eeuw recepten voor Eau de Cologne?

Recepten voor Eau de Cologne en allerlei geneesmiddelen staan in kookboeken. Dus naast de recepten over vis en vlees en de bereiding van groenten, vindt men daar recepten voor zalf voor winterhanden, oogwater en Eau de Cologne.

In het kookboek Meijer's de volmaakte kok uit 1851 staat zo'n recept:

Benodigdheden:

12 druppels citroen
12 druppels bergamot
6 druppels rozemarijn
6 druppels neer
4 druppels kaneel
2 druppels (kruid)nagelolie

Deze ingrediënten oplossen in een kan met `voorloop' (alcohol). Alles goed schudden, dan filteren. Dan moet het mengsel blijven staan tot de vloeistof helder is.

Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 7 December 2006