| Dit is een artikel uit:
Knack van: 9 December 1998
|
|
|
|
Grasse De Jasmijn velden voor de Parfumindustrie
|
|
Het zuid-franse Grasse is sinds de 16de eeuw een parfumstad. In de omliggende industriezones worden nog altijd geurstoffen gemaakt voor de parfum- en voedingsindustrie. In het centrum houden enkele musea de geschiedenis levendig, een geschiedenis waarin jasmijn een prominente plaats heeft. Voor het legendarisch parfum No.5 houdt Chanel vlak bij Grasse nog 5 hectaren van de jasmijntraditie in stand. Trui Moerkerke |
|
De jasmijnpluk
|
| Ze staan in kleine groepjes,
zachtjes pratend, soms lachend, anderen hullen zich in stilte. Maar
iedereen werkt door, voorovergebogen, zonder op te kijken. de kleine witte
jasmijnbloemen belanden in een mand met een nummer. Van eind juli tot eind
oktober wordt op de velden van Joseph Mul jasmijn geplukt. Onder de
plukkers veel Maghribijnse vrouwen. Italiaanse seizoenarbeiders ook die
vaak met de hele familie voor enkele maanden naar Grasse komen, eerst voor
de rozenpluk, daarna voor de jasmijn. Dan gaan ze terug naar Calabrië
voor de olijven- en sinaasappelteelt.
|
De rozenpluk |
|
Jasmijn en Roos |
"Je kan ongeveer een halve kilo jasmijn per uur plukken", vertelt Joseph Mul, de eigenaar van 5 hectaren jasmijnvelden die hij exclusief voor Chanel bewerkt. "Per hectare heb je 15 plukkers nodig. De rozenpluk gaat sneller: 6 tot 7 kilo per uur. Omwille van de arbeidsintensiviteit wordt in de parfumerie nog nauwelijks met jasmijn uit Grasse gewerkt. Onze jasmijn is 20 tot 30 keer duurder dan de zogenaamde exotische jasmijn uit vooral Egypte en India." |
| Oorspronkelijk afkomstig uit het noorden van India, zou de jasmijn via Noord-Afrika en Spanje door Spaanse zeelui rond 1560 in Grasse geïntroduceerd zijn. De gilde van de Maître Gantier et Parfumeur had er een monopolie op. Grasse was in de Middeleeuwen een kleine republiek, en toen het in 1481 bij Frankrijk ingelijfd werd een rijke handelsstad. Er waren veel leerlooierijen, en daar ligt de band tussen handschoenmakers en parfumeurs. Om de penetrante geur van het leer te verdrijven, ontstond de gewoonte het leer in te smeren met dierlijke vetten doordrenkt met de geur van bloemen. In de 17de eeuw werden geparfumeerde leren handschoenen, tassen en broeksriemen een echte rage. De leerlooiers in Grasse zijn op deze trend ingesprongen. Het klimaat en de bodemgesteldheid zorgden ervoor dat ze makkelijk bloemen konden kweken. Zo ontstond er in Grasse een echte parfumindustrie. |
| Vandaag realiseert Grasse bijna de helft van de aroma-industrie in Frankrijk, met in totaal 3200 werknemers en een omzet van 3 miljard franse frank. Maar de sector heeft het niet gemakkelijk. De vraag naar natuurlijke geurgrondstoffen voor de parfumerie daalde spectaculair en Grasse heeft zich moet aanpassen. Nu zijn de grootste klanten multinationals met de vraag naar synthetische geurelementen voor waspoeders en afwasmiddelen, of de vraag naar geuraromas's voor soepen en kant- en klaarmaaltijden |
| Volgens een bericht in de Franse
krant La Tribune is in Grasse de cultuur van planten en bloemen
voor de parfumerie met uitsterven bedreigd. Lagelonenlanden hebben de
teelt van verschillende bloemen overgenomen.
|
|
Jasmijn |
Jasmijn is al lange tijd
het symbool van de parfumerie in Grasse. Ze wordt Jasmin, Fleur de
Grasse of ook wel La Fleur genoemd. De delicate bloem vraagt
veel verzorging, maar heeft een royale en opmerkelijke geur en is daarom
zo geapprecieerd in de parfumwereld.
|
| Tot aan het einde van de 18de eeuw
had Grasse geen grote bloemenvelden bestemd voor de parfumerie. Wat er in
de tuinen groeide, volstond. Maar met de uitbreiding van de
parfumindustrie waren grotere hoeveelheden bloemen nodig. Rond 1860 begint
men buiten de stad jasmijnvelden aan te leggen. Tegen 1900 wordt in de
streek 200 ton jasmijn geproduceerd, 1930 is een absolute piek met 1800
ton. De verwerking van de jasmijngeur tot de concrète, een
geconcentreerde geurige pasta die dan nog verder tot de pure absolue
verwerkt wordt, is een moeilijke opdracht. De tere jasmijn leent zich
immers niet tot de traditionele procédés van destillatie en van
macereren. In het zeer interessante Musée International de la
Parfumerie in Grasse worden de historische productiemethoden
aanschouwelijk voorgesteld. Ook in de privé-musea - annex ateliers en
winkels - van de parfumhuizen Molinard en Fragonard staan
bijvoorbeeld nog oude destillatiealambieken.
|
destillatieallambieken |
|
Destillatie |
De door de arabieren ontwikkelde destillatie is een van de oudste ontledingsmethodes : de bloemen werden verhit in een koperen ketel gevuld met water ; door de principes van verdamping en condensatie bleef uiteindelijk een geurige vloeistof over waaruit dan essentiële oliën werden gefilterd. Bij het macereren werden fijngehakte bloemen in opgewarmd vloeibaar vet gegooid. Het resultaat was een geurige pommade. |
| Maar de enige techniek die voor jasmijn gebruikt kon worden, was de koude-vet-enfleurage. Hierbij werden versgeplukte bloemen op een glazen, met dierlijk vet ingestreken plaat gestrooid. Na 1 tot 2 dagen werden de bloemen van de plaat geschud of geplukt en kwam er op het vet een nieuwe laag bloemen, tot het vet helemaal van de bloemengeur doordrenkt was. Het vet werd dan met alcohol vermengd tot een geparfumeerde pommade, en die pommade werd dan met nog meer alcohol aangelengd tot vloeibare parfumessences. |
enfleurage |
|
enfleurage |
Al bij al een zeer omslachtige en
arbeidsintensieve methode met een laag rendement. Rond 1940 werd de
koude-vet-enfleurage opgegeven ten voordele van de extractieapparaten.
|
| Vlak bij de velden van
Joseph Mul heeft Jean-François Vieille zijn extractiefabriekje. De
neef en zijn oom werken samen om de versgeplukte jasmijn nog dezelfde dag
te verwerken. In een grote extractieton worden de bloemen in verschillende
lagen geschept, 30 kilo per laag. Daarin worden ze met een vluchtig
oplosmiddel gehandeld ; het oplosmiddel krijgt de geur van de bloemen en
wordt daarna gedistilleerd. Aan het eind van het proces kan men de
concrète maken.
|
concrète
|
| Jean-François Vieille en Joseph
Mul laten ons even toe in hun heiligdom, tegenover extractiefabriek. Het
is een sjofele schuur met een door een alarmsysteem beveiligde koelkamer.
Daar worden de potten met concrète van rozen en van jasmijn van het
afgelopen seizoen bewaard, "Een kilo concrète van jasmijn in Grasse
in 40.000 Franse frank waard", vertelt Jean-François Vieielle.
"Van een kilo concrète houd je maar een halve kilo vloeibare absolue
over. Het is dus een zeer kostbaar goedje."
|
| Mul en Vieille verwerken ongeveer
17 ton jasmijn per jaar, een productie die helemaal voor Chanel bestemd
is. De totale jasmijnproductie in Grasse bedroeg in 1995 nog maar 25 ton.
Jasmijn komt nu vooral uit Egypte, Marokko, India en China.
|
| Bij Chanel is men er
fier op nog steeds jasmijn uit Grasse te gebruiken in Chanel No.5.
Gecreëerd in 1921 door Ernest Beaux, bevat het parfum onder meer
deze bloemen. In die tijd kende men nog niet de vele exotische soorten. Om
de formule te respecteren, blijven de banden met Grasse behouden. Via haar
eigen firma Sotraflor en enkele exclusiviteitscontracten
heeft Chanel zich van een voldoende productie van jasmijn kunnen
verzekeren. Zonder hen zou de Jasmin grassois zo goed als verdwenen
zijn.
|
|
Jasmijn
|
Volgens Jacques Polge,
huisparfumeur van Chanel, zijn er voldoende redenen om voor de duurdere
jasmijn van Grasse te kiezen. In het boek Le Jasmin, Fleur de Grasse
van museumconservator Marie-Christine Grasse vertelt hij over de
bijzondere olfactorische eigenschappen van de kleine bloemen. "Als ik ze
vergelijk met buitenlandse jasmijn, valt het mij telkens weer op dat jasmijn
uit Grasse meer diepte en volume heeft, en een ongeëvenaarde rijkdom. Voor
mij is het de jasmijnreferentie."
|
| Behalve
belangrijk voor de formule van Chanel No5 is de jasmijn ook een mooi
marketinginstrument. Het hele verhaal geeft het parfum een extra cachet. Met
dit soort verhalen, gekoppeld aan ijzersterke reclamecampagnes, weet Chanel
nu al bijna 80 jaar vrouwen te doen dromen van dit legendarische parfum. Dit
jaar werd nog een nieuw spotje gedraaid door Luc Bouquet. De actrice blijft
nog ambassadrice van het merk, maar is niet langer het gezicht van Chanel
No5. Om ook een jonger publiek aan te spreken, zal nu met verschillende
naamloze modellen gewerkt worden. Het resultaat van dit alles is dat vrouwen het niet bij dromen houden : Chanel No5 is nog altijd een van de bestverkopende geuren ter wereld
|
|
Molinard : in de traditie van Grasse "Ik ben geboren in de parfumerie en zal erin sterven." Zo drukt Jean Pierre Lerouge-Bénard zijn passie voor het vak uit. Hij is directeur van het familiebedrijf Molinard, hij behoort tot de vierde generatie. Het parfumhuis Molinard werk opgericht in 1849 en ontving al sinds 1900 Russische en Engelse klanten die aan de Rivièra hun vakantie doorbrachten. In de villa met museum en verkoopzaal, in het centrum van Grasse, ontvangt Molinard ook vandaag heel wat toeristen. Ze krijgen er een rondleiding door de geschiedenis van het parfum, zien een zeepzieder aan het werk en kunnen eventueel parfumlessen volgen. "Toerisme is voor ons belangrijk", vertelt Jean Pierre Lerouge-Bénard. "Maar daarnaast verkopen we onze producten in 1300 winkels in Frankrijk : van parfumerieën tot Sephora en de Galeries La Fayette. We zijn ook internationaal actief, van de Verenigde Staten tot Zuidoost-Azië". Sinds dit jaar (1998) is Molinard opnieuw op de Belgische markt. Daar zorgt Molinard-fan en zakenvrouw Hélène Garsou voor. Het gamma dat Molinard vandaag voorstelt, is nog altijd geïnspireerd vanuit een roemrijk verleden, met pure parfums en bloemenwaters in verzorgde flacons. Habanita, een warm vanilleparfum uit 1921, is nog altijd de bestseller in Europa.
De vrij recente geurenlijn Les Senteurs vat als het ware de geschiedenis van het bedrijf samen. In azuurblauwe flacons (die in het begin van de parfumerie in Grasse gebruikt werden) zitten verschillende eaux de toilette voor vrouwen (uit 1900, 1930 en 1950) en mannen, meerdere soliflores (geurwaters met slechts 1 bloem, plant of fruitsoort, voorlopers van parfum) en huisparfums. "Molinard is een klassiek gamma en dat willen we zo houden", zegt Jean Pierre Lerouge-Bénard. "Zelfs jonge vrouwen houden ervan. Het is niet onze bedoeling ouderwets te zijn. Maar we proberen ervoor te zorgen dat de nieuwe producten aansluiten bij onze geschiedenis en traditie"
|
|
Plattegrondje van een gedeelte van Frankrijk met o.a.de stad Grasse vlakbij Nice
|
|
Deze pagina is voor
het laatst bijgewerkt op 16 Juli 2006 |
