Dit is een artikel uit:
Knack van: 9 December 1998
|
|
Voor rijke stinkers
|
Het kasteel van Seneffe pronkt met de mooiste parfumflacons uit de achttiende eeuw. Piet Swimberghe |
|
Met een mondje Frans en veel
parfum verdeelde de Europese high society ooit haar wereld in in sociale
klassen, een exquise vorm van apartheid. Rijke lui keken op naar parfumstad
Parijs. De dame die een dure parfumflacon uit haar handtas tevoorschijn kon
toveren, imponeerde haar gezelschap. Met een flesje dat een commedia
dell'arte-figuur voorstelt, bewees ze dat ze alles afwist van moderne opera.
Een flacon met een amoureus boerenpaar was een stille verwijzing naar het
bezit van een groot landgoed.
|
Sampson parfumflesje 1860
|
|
Parfumflacons hadden de status van
de dure polshorloges van tegenwoordig : je liep er niet constant mee te
pronk, maar kon ze zo nu en dan eventjes laten zien. Hoewel maar enkele
centimeters groot, zijn het altijd opvallende kleinodiën geweest. In de
oudheid waren het helgekleurde glazen flesjes, tijdens de Verlichting
doorgaans welgevormde porseleinen recipiënten met een haarfijne
beschildering.
|
Webb Burmese 1886 (Londen) |
Handbeschilderde flacon 1888 |
Flacon 1870 |
De uitdrukking rijke stinkers
komt uit die tijd. Rijkaards stonken immers : ze toiletteerden zich wel
dagelijks. maar namen nauwelijks een bad, dat mocht niet. Mondaine dames
namen uitgebreid de tijd voor het toilet : kapsel, make-up en kleding. Voor
de make-up werd een dikke laag fond de teint op het gezicht aangebracht met
een rode blos op de wangen. Met kleine stukjes zwarte zijde werden daar op
ook mouches, vliegjes, gekleefd. Vervolgens kwam de kapper aan de
beurt en werd het toilet afgerond met een stevige geut parfum.
|
Poederdoos uit 1900 |
Onder het bewind van Lodewijk XV
was het de regel om elke dag van parfum te veranderen. Joost mag weten
hoe dat mogelijk was zonder zich grondig te wassen. Parfums dienden dus
lichaamsgeuren te onderdrukken. Eigenlijk was zelfs een theekransje een ware
marteling voor het reukorgaan. De weeïge combinatie van oude en frisse
parfums met lichaamsgeurtjes zette een domper op elk festijn.
|
Zilveren flacon 1890 |
Het parfumflacon was niet het
enige wapen tegen geurtjes. In de kleine handtassen van rijke heren en dames
staken ook fijn versierde doosjes met zuigtabletten voor een frisse adem.
Dames bezaten naast de parfumflacon ook flesjes met een geparfumeerd mengsel
van vlugzout en azijn. Door het gebruik van erg toxische make-up en het
overdreven insnoeren van korsetten vielen ze immers dikwijls in zwijm. Met
dit straffe goedje werden ze bij hun positieven gebracht.
|
In het midden van de achttiende
eeuw kwam een variant van het baden in de mode : het schuimbad. Van een
grondige reiniging was er weer geen sprake : zo'n bad was een onderdompeling
in parfum... Dat kon bijvoorbeeld met eau de cologne. De Fransen bezetten
Keulen gedurende de zevenjarige oorlog (1756-1763) en introduceerden in
hoofdstad het Keulse water, dat in een mum van tijd populair werd.
|
Boldoot 1790
|
|
|